Öz sermaye karlılığı rasyosu, firma sahipleri ya da ortaklarının koydukları
sermayenin bir birimine isabet eden kar oranını göstermektedir. Burada kar,
işletmenin bir hesap döneminde üretimden, iştiraklerden, tesis - varlıkların
kiralanmasından ya da menkul kıymetlerden sağladığı gelirlerin tümünü ifade
etmektedir. Kar olarak bulunan toplamdan yapılan hammadde, yardımcı malzeme vb.
gibi gelir tablosundaki harcamaların çıkarılması gerekir. Bir firmanın öz
sermayesi, net aktif toplamı ile borçları arasındaki farktır. Öz sermaye;
ödenmiş sermaye, emisyon primi, değer artış fonu, yedekler ve dönem karının
dağıtılmayan bölümünden oluşur. Ayrıca öz sermayede değişiklik varsa ortalama
değerin, yoksa dönem sonu tutarının alınması gerekir. Buna göre formül şöyle
olacaktır:
Öz sermaye karlılığı: Vergi sonrası kar / Ortalama öz
sermaye
Öz sermaye karlılığına ilişkin anlamlı bilgi veren oranlardan biri de pay
başına kardır. Pay başına kar, yıllık net karın pay senedi sayısına bölünmesi
ile hesaplanır.
Pay başına gelir : Vergiden sonraki kar / Pay senedi
sayısı
Bu tutar, dönem karının tamamının ortaklara dağıtılması halinde her ortağa
düşen kar payını ifade eder. Ancak sağlanan karın tamamı dağıtılmayıp
genellikle bir bölümü işletmede alıkonulmaktadır. Borsanın gelişmiş olduğu
ülkelerde yatırımcılar bu orana büyük önem verirler ve yüksek tutarlarda kar
payı dağıtan şirketlere yatırım yapmayı tercih ederler.
Örnek oran hesaplamasına buradan ulaşabilirsiniz.
Finansal Yönetim, Prof. Dr. Niyazi Berk, sf. 52, Türkmen Kitabevi
