İç Kontrol Sistemi
İç kontrol sistemi, işletme organizasyonunda yönetim kurulu, yöneticileri ve çalışanları tarafından yönlendirilen, operasyonların etkinliği ve verimliliği, finansal raporlama sisteminin güvenilirliği, yasal düzenlemelere uygunluk sağlamayı amaçlayan ve bu konuda makul bir güvence sağlamak için tasarlanmış ve iş süreçleri içinde yer almasından ötürü bir sistem olarak nitelendirilen bir kavramdır. İç kontrol sisteminin üç ana amacı ve beş bileşeni vardır:
Amaçları:
• Standart süreçler yardımıyla ve şirketin kaynaklarını optimum seviyede kullanarak operasyonların etkinliğini ve verimliliğini artırmak,
• Güvenilir finansal raporlama süreci oluşturmak,
• Yasal düzenlemelere uyum sağlandığından emin olmaktır.
İç kontrol tanımının ortaya koyduğu önemli konseptler:
- İç kontrol sistemi bir "süreçtir".
- İç kontrol sistemi çalışanların faaliyetlerinden etkilenir. İç kontrol sistemi sadece politika ve formlardan meydana gelemez, işletmedeki her seviyedeki çalışanları da kapsar.
- İç kontroller bir şirketin yönetim kuruluna ve yönetimine sadece "makul bir güvence" (reasonable assurance) sağlar. Diğer bir deyişle iç kontroller "tam ve eksiksiz bir güvence" (absolute assurance) sağlamaz.
Bileşenleri:
- Kontrol ortamı: Şirketin yönetim fonksiyonu ile iç kontrol sistemi ve bunun önemine ilişkin şirket ortakları, yönetim kurulu ve yöneticilerin tutum, davranış ve anlayışlarını içerir.
- Risk yönetimi (değerlendirme): Şirketin belirlediği hedefler bazında riskin tanımlanması ve yönetilme sürecini kapsar.
- Kontrol faaliyetleri: Şirketin hedeflerine ulaşmasını engelleyebilecek risklerin ortaya çıkarılması ve gerekli önlemlerin alınması gibi, işletme yönetiminin talimatlarının uygulanmasını sağlayan işlem seviyesindeki prosedürlerin tümünü kapsar.
- Finansal raporlama ve iletişim ile ilgili faaliyet süreçlerini de içeren bilgi sistemleri: Şirketin varlık, yükümlülük ve öz sermayesinin doğruluğunu sağlamak üzere, faaliyet ve işlemlerinin izlenmesi, kaydedilmesi, sınıflandırılması ve raporlanmasına ilişkin muhasebe sisteminin unsurlarını içerir.
- Kontrollerin gözetimi: Kontrollerin tasarımı ve çalışmasının belirli dönemlerde değerlendirme ve bu değerlendirme sonucunda gerekli durumlarda aksiyon alma sürecidir.
Günümüz iş dünyasında etkin bir iç kontrol sisteminin şirketin sürdürülebilir büyüme stratejilerini destekler bir şekilde tasarlanması durumunda, şirket değerini artıran en önemli unsurlardan biri olduğu görülmektedir.
