Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurulu Kurumsal Yönetim İlkeleriBankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurulu (BDDK) 1 Kasım 2006 tarih ve 26333 sayılı Resmi Gazetede "Bankaların Kurumsal Yönetim İlkelerine İlişkin Yönetmeliği” yayımlamıştır. Bu yönetmeliğin ekindeki kurumsal yönetim ilkelerinden "ilke 6” 9 Haziran 2011 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak değiştirilmiştir (Değişikliğin yapıldığı Resmi Gazete için tıklayın).
BDDK söz konusu yönetmelikte 7 adet ilke belirlemiştir. Bu 7 ilkenin her birinde somut iyi kurumsal yönetim uygulamalarına yer verilmiştir. Bu ilkeler aşağıdaki gibi özetlenebilir:
İlke 1- Banka İçerisinde Kurumsal Değerler ve Stratejik Hedefler Oluşturulmalıdır
Banka yönetim kurulu, bankanın misyonu ile vizyonunu belirlemeli ve kamuya açıklamalıdır. Yönetim Kurulu, öncelikle bankanın devamlılık arz eden faaliyetlerini yönlendirecek stratejileri belirlemeli, kendisi, üst yönetim ve diğer personel adına kurumsal değerlerin ve etik kuralların oluşturulmasında öncülük etmelidir. Oluşturulacak kurumsal değerler ve etik kurallar, problemlerin zamanında ve gereğince değerlendirilmesinin önemini yansıtmalı, hem banka içi hem de banka dışı işlemlerde rüşvet, yolsuzluk gibi yasa dışı ve etik olmayan davranışların önüne geçilmesine yönelik olmalıdır. Kurumsal değerlere ve etik kurallara uygun olmayan eylem ve işlemlerin, personel tarafından banka içerisinde ilgili mercilere güvenli bir şekilde iletilmesini sağlayacak uygun iletişim kanalları oluşturulmalıdır.
Yönetim Kurulu, bankanın faaliyetleri veya dahil olduğu grup içerisindeki rolü dolayısıyla oluşabilecek muhtemel çıkar çatışmalarının belirlenmesine, bunların önlenmesine ya da yönetilmesine yönelik gerekli politikaların uygulanmasını sağlamalıdır. Yönetim Kurulu, bankanın içerisinde belirlenen politikalara uygunluğun izlenmesine ve ilgili yönetim seviyelerinde olası sapmaların rapor edilmesine imkan verecek sistemleri oluşturmalıdır. Yönetim Kurulu, sürekli ve etkin bir şekilde, bankanın hedeflerine ulaşma derecesini, faaliyetlerini ve performansını değerlendirmelidir. Yönetim Kurulu, banka faaliyetlerinin Kanun'a, ilgili diğer mevzuata, esas sözleşmeye ve banka içi düzenlemelerle oluşturulan politikalarla uygunluğunu izlemelidir. Gereken durumlarda gecikmeden ve mümkün ise sorun ortaya çıkmadan önlemler alınmalıdır. Üst düzey yönetim, politikaların uygulanması, uyumun temin edilmesi amacıyla kaynakları planlamalı ve bu yolla söz konusu kaynakların operasyonların içine dahil edilmelerini, operasyonların bir parçası olmalarını sağlamalıdır.
Üst düzey yönetim, politikaların zamanında uygulandığını izlemelidir. Politikalar en az yılda bir kez veya faaliyet alanında meydana gelen değişikliklere göre, yeterliliklerinin ve uygunluklarının tespit edilebilmesi için yeniden değerlendirilmeli ve gerektiğinde iyileştirmeler yapılmalıdır. Üst düzey yönetim, periyodik gözden geçirme, standartlar, politikalar, talimatlar ve uygulama usullerinin onaylanması için çerçeve ve süreç belirlemelidir.
İlke 2- Banka içindeki Yetki ve Sorumluluklar Açıkça Belirlenmeli ve Uygulanmalıdır
Yönetim Kurulu, üyelerinin ve üst düzey yöneticilerin yetki ve sorumluluklarını belirlemeli, yöneticilerin faaliyetleri ve politikalara uyup uymadıkları izlenmelidir. Üst düzey yönetim, personel için yetki ve sorumlulukları, politika ve uygulama usullerine, etik kurallara ve profesyonel uygulamalara bağlılığı da içerecek şekilde açıkça belirlenmeli ve bu yetki ve sorumlulukların yerine getirilip getirilmediği izlenmelidir. Tüm personel, nihai olarak yönetim kuruluna karşı sorumlu olduklarının bilincinde olmalıdır. Bankanın kurumsal yönetim ilkelerine uyumunu izlemek, bu konuda iyileştirme çalışmalarında bulunmak ve yönetim kuruluna öneriler sunmak üzere Kurumsal Yönetim Komitesi oluşturulmalıdır. Komite başkanları icracı görevleri bulunmayan yönetim kurulu üyeleri arasından seçilmelidir. Komite yaptığı tüm çalışmaları yazılı hale getirmeli ve kaydını tutmalıdır. Yönetim Kurulu, üst düzey yöneticilerin pozisyonlarına uygun gerekli nitelikleri taşımalarını gözetmeli, nitelikli personelin uzun süre bankaya hizmet etmesini sağlamayı teşvik etmeli ve buna yönelik önlemler almalıdır.Banka personelinin görev tanımları ve dağılımı ile performans ve ödüllendirme kıstasları üst düzey yöneticiler tarafından belirlenmeli ve personele bildirilmelidir.
İlke 3- Yönetim Kurulu Üyeleri, Görevlerini Etkin Bir Şekilde Yerine Getirebilecek Niteliklere Haiz ve Kurumsal Yönetimde Üstlenmiş Oldukları Rolün Bilincinde Olmalı ve Banka Faaliyetleri Hakkında Bağımsız Değerlendirme Yapabilmelidirler
Yönetim Kurulu üyeleri bankaya ve pay sahiplerine sadakatle görevlerini yürütmelidirler. Bankadaki görevlerini tam olarak anlamalıdırlar. Banka işleri için yeterli zaman ayırmalı ve toplantılara katılmalıdırlar. Görevini basiretli ve iyi niyet kuralları çerçevesinde yerine getirmelidir. İlgili mevzuatı bilmeli ve ilgili kamu otoriteleri ile ilişkileri iyi olmalıdır. Banka aleyhine sonuç doğurabilecek baskılara boyun eğmemeli, bu amaçla maddi menfaat kabul etmemeli. Diğer üyeleri yanıltmak amacıyla eksik ve taraflı bilgi vermemelidir.
Ayrıca Yönetim Kuruluda faaliyetlerini eşitlikçi, şeffaf, hesap verebilir ve sorumlu bir şekilde yürütmelidir. Düzenli aralıklarla, üyelerin atama ve seçimleri de dahil olmak üzere, kendi yönetim uygulamalarının etkinliğini değerlendirmeli, eksikliklerin veya zayıflıkların tespiti halinde gerekli değişikler yapmalıdır. Üst yönetim sorgulayabilmeli ve gerekli açıklamaları alabilmelidir. Tarafsız tavsiyelerde bulunmalıdır. Tarafsızlığı ve bağımsızlığı zedelemeyecek üye sayısına sahip olmalıdır. Üye sayısı, üyelerin verimli ve yapıcı çalışmalar yapmalarına, hızlı ve rasyonel kararlar almalarına ve gerekli komitelerin oluşumuna ve çalışmalarını etkin bir şekilde organize etmelerine olanak sağlayacak şekilde belirlenmelidir. Diğer kuruluşlarla çıkar çatışmalarına ve yükümlülük altına girilmemelidir. Banka politikaları ve kurum içi iletişim kanallarının oluşturulması, kurumsal amaçların gerçekleşmesinde kaydedilen ilerlemelerin izlenmesi için üst düzey yönetim ile düzenli olarak toplantılar yapılmalıdır.
İlke 4- Üst Düzey Yönetim Görevlerini Etkin Bir Şekilde Yerine Getirecek Niteliklere Haiz ve Kurumsal Yönetimde Üstlenmiş Oldukları Rolün Bilincinde Olmalıdır
Üst düzey yöneticiler gerekli bilgi ve yeteneğe sahip olmadıkları alanlara atanmamalıdırlar. Üst düzey yönetim, görevlerini adil, şeffaf, hesap verebilir ve sorumlu bir şekilde yürütmelidir. Banka işlerinin misyon, vizyon, hedefler ve politikalar çerçevesinde yürütülmesini sağlamalı, yönetim kurulunun onayladığı finansal ve operasyonel planlara uygun olarak hareket etmeli, görevlerini yerine getirirken Kanun'a, ilgili mevzuata, esas sözleşmeye ve banka içi düzenlemelere uymalıdır. Üst yöneticiler banka işleri ile ilgili hediye kabul etmemelidir ve haksız menfaat sağlamamalıdırlar. Üst düzey yöneticiler, banka ürün ve hizmetlerinin pazarlamasında ve hizmet ilişkisi süresince müşteri haklarını gözetmelidirler. Üst düzey yönetim, banka ile müşterileri arasında haksız menfaatten uzak, iyi ilişkiler kurulması ve taraflar arasında yapılan anlaşma koşullarına uygun hareket edilmesi amacıyla gerekli önlemleri almalıdır.
İlke 5- Bankanın Müfettişleri İle Bağımsız Denetim Elamanlarının Çalışmalarından Etkin Olarak Yararlanılmalıdır
Bankanın risk yönetimi, iç kontrol ve iç denetim sistemlerindeki problemlerin tespit edilmesi ve bankanın finansal raporlarının, bankanın mali durumunu ve performansını doğru yansıtmasını sağlamak için, üst yönetim risk yönetimi, iç kontrol ve iç denetim sistemlerinin önemini kavramalı ve banka personelinin kavramasını da sağlamalıdır. Yönetim Kurulu, banka müfettişleri ile bağımsız denetim elamanlarının bulgularını, üst düzey yönetimden aldığı banka faaliyetlerine ve performansına ilişkin bilgilerin doğruluğunun kontrolünde kullanmalıdır. Denetçilerin bağımsızlıkları ile itibarlarına katkı sağlayacak önlemler alınmalıdır. Üst düzey yönetim, banka müfettişleri ile iç kontrol elamanlarının tüm bulgularını zamanında ve etkin bir şekilde kullanmalı ve saptanmış problemlerin üst düzey yönetim tarafından zamanında düzeltilmesini sağlamalıdır.
İlke 6- Ücret Politikalarının Bankanın Etik Değerleri, Stratejik Hedefleri ve İç Dengeleri İle Uyumu Sağlanmalıdır
Yönetim Kurulu, üyelerine, üst düzey yöneticileri ve diğer yetkili personele verilecek ücretlerin, bankanın etik değerleri, iç dengeleri ve stratejik hedefleri ile uyumlu olması sağlanmalıdır. Yönetim kurulu üyelerinden oluşan komitelerin üyelerine, üstlendikleri sorumluluklar dikkate alınmak suretiyle ücretlendirme yapılmalı ancak, bu ücretler bankanın kısa dönemli performansı ile ilişkilendirilmemelidir. İcracı görevde bulunan yönetim kurulu üyeleri ile üst seviye yöneticilere, bankanın performansına bağlı teşvik ödemeleri yapılması mümkün olmakla birlikte, bu teşvik ödemeleri bankanın kurumsal değerlerine olumlu yönde etki edecek şekilde ve nesnel koşullara bağlı olmalıdır. Üst düzey yönetim, personel alım ve terfi uygulamalarının nesnel kıstaslara dayandırıldığından emin olmak, eğitim, tecrübe ve sorumlulukları göz önüne almak amacıyla gerekli süreçleri uygulamalı ve denetlemelidir. Bu süreçler organizasyonun genel politika ve işe alım, eğitim, ölçme, danışmanlık, terfi, tazminat ve disiplin gibi prosedürleriyle uyumlu olmalıdır. Üst düzey yönetim, bilgi ve beceri gereksinmelerinin sürekli olarak denetlendiğinden ve organizasyonun belirlenen hedeflerle uyum becerisi gösteren iş gücünü elde etme yetisine sahip olduğundan emin olmalıdır. Üst düzey yönetim, personelin bilgi ve becerilerini gereksinim duyulan dereceye yükseltmek için, işe alım sonrası uyum ve sürekli eğitim aldıklarından emin olmalıdır. Personelin teknik ve yönetim becerilerini verimli bir şekilde artırmak amacıyla hazırlanan öğrenim ve eğitim programlarını düzenli olarak gözden geçirmelidir. Çalışanların görev tanımları ve dağılımı ile performans ve ödüllendirme kıstasları üst düzey yönetim tarafından belirlenmeli ve çalışanlara duyurulmalıdır. Söz konusu kıstaslar belirlenmiş standartlara ve özel görev sorumluluklarına göre düzenli olarak gözden geçirilmelidir. Çalışanlara, performanslarına veya davranışlarına yönelik önerilerde bulunulmalıdır.
İlke 7- Kurumsal Yönetimde Şeffaflık Sağlanmalıdır
Banka tarafından, pay sahipleri, mudiler, piyasa katılımcıları ve kamuoyunun, bankanın yapısı ve amaçları hakkında yeterli düzeyde bilgi sahibi olmaları sağlanmalı, böylelikle üst düzey yönetimin banka yönetimindeki etkinlikleri değerlendirebilmelerine imkân tanınmalıdır. Bilgiler ilgili kişi ve kurumların karar vermelerine yardımcı olacak şekilde, zamanında, doğru, tam, anlaşılır, tarafsız, kolay erişilebilir ve eşit bir şekilde kamuoyunun kullanımına sunulur. Ana ortaklık bankalar, yıl sonları ile Mart, Haziran ve Eylül ayları itibarıyla kredi kuruluşu veya finansal kuruluş niteliğinde olan ya da olmayan bağlı ortaklık, birlikte kontrol edilen ortaklık ve iştiraklerin finansal tablolarını, Türkiye Muhasebe Standartlarını esas alarak konsolide etmek suretiyle kamuoyunu bilgilendirmeye yönelik gerekli uygulamalarda bulunmalıdır. Kamuoyunun aydınlatılmasında bankanın internet sitesi aktif olarak kullanılmalıdır.
