Bir şirketin etik programı, hissedarları, yöneticileri, personeli, temsilcileri ve tedarikçilerini en yüksek verimle çalışmaya yönlendirir. Bunu etik değerlerden ve iş disiplininden ödün vermeden yapabilmeleri yönünde karar mekanizmaları geliştirmelerine destek olarak yapar.
Etik yönetiminde başarının tanımı, geçmiş dönemin performansının ölçülmesi kadar oluşan etik kültürünün ve geleceğe yönelik başarıyı sağlayacak bir sistemin varlığında da anlam bulur.
Bir etik programının başarısını değerlendirmek için kurgulanacak metodolojinin ilk adımı şu basit sorulara cevap arayarak atılabilir:
· İşimizin karşımıza çıkarttığı baskılar karşısında nasıl davrandık? Etik bütünlüğümüzü koruyabildik mi? Gelecekte ne tür baskıları karşılamak üzere hazırlık yaptık?
· İş etiğini kurum kültürümüzün temel taşı haline getirmekte ne kadar başarılı olduk? Bu başarıyı sürdürebilmek için nasıl bir strateji yaptık?
· Etik eğitimimizi tüm paydaşlarımızla paylaşabildik mi? Eğitim içeriğimizin zamanın gereklerine göre gelişmesini sağlayacak bir değerlendirme metodolojimiz var mı?
· Etik yönetimimi programımızın tüm iç ve dış paydaşlarımızla etkin iletişimini sağlayabildik mi? İletişim yöntemlerimizin başarısını ölçümleyecek bir sistemimiz var mı?
· Hissedarlarımız da dâhil olmak üzere tüm paydaşlarımızın bizden beklentilerini karşılamakta ne kadar başarılı olduk?
· İş etiği alt yapımız karar verme mekanizmamızın daha etkin çalışmasını sağlar nitelikte mi?
· Etik yönetim programımız zaaflarımız ve güçlü yönlerimizi (risklerimizi) ortaya çıkartmak ve yönetmekte yeterli mi?
· Etik programımızla desteklenen iş yapış biçimimiz ve kültürümüz şirketimizin misyon, vizyon, hedef ve değerleri ile uyum içinde mi?
· Etik programımızı tasarlarken ortaya koyduğumuz nesnel ve öznel hedeflere ulaşabildik mi?
· Etik programımızdan neler öğrendik?
· Bu noktadan sonraki hedeflerimiz nelerdir?
Bir etik programının etki analizinin yapılması ve başarısının ölçülmesi geçen zaman içinde hedeflere ulaşmaktaki başarıyı ortaya koyacağı gibi süreç içerisinde elde edilen bilgi, geliştirilen yetenekler ve öğrenilen yöntemleri hayata geçirerek programın güncel kalmasını sağlayacaktır.
Etik programın başarısını sürece bağlı sorgulayan sorular kadar sonuca bağlı sorgulayan sorular da önemli ipuçları taşır.
· Etik ihlallerinde azalma oldu mu?
· Çalışanlar ve temsilciler sorumlu, etik iş yapma biçimini özümsediler mi?
· Çalışanlar ve temsilciler günlük hayatında iş etiği standart ve kurallarından referans alıyorlar mı?
· Alınan iş kararları etik kodlardan referans alıyor mu?
· Çalışan ve temsilciler iş etiğiyle ilgili bildirimlerde bulunuyor mu?
· Bir şikâyette bulunan çalışanlar geri bildirim sisteminden memnun mudur?
· Çalışanların şirkete olan sadakati nasıl değişti?
· Çalışanların çalışanlarla ilişkisi nasıl değişti?
Her etki analizi ve ölçüm metodolojisinin ilk adımı süreçlerin ve hedeflerin tanımlanmasıdır. Süreç analizi ve sonuç analizini iki ayrı disiplin olarak ele almak ölçümleme metodolojisinin oluşturulmasında doğru yaklaşım olacaktır.
Böylece bir başarısızlık tespit edildiğinde bunun kaynağının süreçte mi yoksa hedeflerin tutarsızlığında mı olduğunun tespiti kolaylaşır.
Her ölçüm sisteminde olduğu gibi etik programı etki analizinin de temel taşı toplanan anlamlı veriler olacaktır. Bilgiyi toplamak ve anlamlı veriye dönüştürmek zorlu bir süreçtir. Programdan beklentilerinizi (başarıyı) tanımlamanız, bu tanımı ölçülebilir çıktılar ve kriterler üzerine oturtmanız gerekir. Tanımladığınız başarıyı ifade eden finansal ve finansal olmayan verileri belirlemelisiniz. Burada dikkat edilmesi gereken bir detay ise finansal olmayan veriler arasında rakamsal ve sezgisel olanlar olacağını göz ardı etmemektir.
Örnek olarak etik eğitimden kaç kişinin geçtiği ve bunların ortalama başarı notları size rakamsal bilgiler verirken eğitim sonrası yaptığınız anketlerde eğitime katılanların olaylara bakış açısındaki, kurumsal etik kültüründeki gelişmeler rakamsal olmayan bilgiler arasında olacaktır. Bu bilgilerden anlamlı verilere ulaşmak ise bir analiz sistematiği ile mümkündür.
Kaynak: Etik ve İtibar Derneği'nin hazırladığı ve fikri mülkiyetine sahip olduğu "Etkin Etik Programı Hazırlama ve Uygulama Rehberi". Kurumsal Yönetim Bilgi Platformu'nda kullanılmasına izin vermelerinden dolayı TEİD yönetimine teşekkür ederiz.
